شما اینجا هستید: خانه 
مقالات برگرفته از پایان نامه ارزيابي ساختار و محتواي پايگاه هاي اطلاعاتي الكترونيكي نشريات ايراني
مقالات برگرفته از پایان نامه ارزيابي ساختار و محتواي پايگاه هاي اطلاعاتي الكترونيكي نشريات ايراني ارزيابي ساختار و محتواي پايگاه هاي اطلاعاتي الكترونيكي نشريات ايراني
Hits:
1983
User rating:
/ 1
/ 1
Review
چكيده
پژوهش حاضر به روش ارزيابانه انجام گرفته و هدف آن، ارزيابي ساختار و محتواي پايگاههاي اطلاعاتي الكترونيكي «سيد»، «مگ ايران» و «نمامتن» است. اطلاعات در بخش ساختار از طريق سياهه وارسي و در بخش محتوا از طريق مشاهده و مصاحبه سازمان يافته با مديران سه پايگاه گردآوري شد. ميزان مطابقت سه پايگاه سيد، مگايران و نمامتن با معيارهاي ساختار به ترتيب 43/50%، 70/54% و 88/41% برآورد شد. نتايج حاصل از ارزيابي جامعيت، گوياي آن بود كه پايگاه مگايران بيشترين جامعيت (35/36%) را در مقايسه با مجلههاي كل كشور، و پايگاه سيد بيشترين جامعيت (94%) را در مقايسه با مجلههاي علمي و پژوهشي دارند. بر اساس بررسيهاي صورت گرفته در پوشش موضوعي، پايگاه سيد در حوزة موضوعي پزشكي و پيراپزشكي غنيتر بود، ولي پايگاههاي مگايران و نمامتن در حوزه موضوعي علوم انساني، مجلههاي بيشتري را دربرداشتند. پايگاه نمامتن بر خلاف دو پايگاه سيد و مگايران، به دليل استفاده از زبان نمايهسازي كنترل شده، روند مشخص و منسجمي براي نمايهسازي مجلهها داشت. پايگاههاي سيد و مگ ايران به دليل روزآمدسازي روزانه، و پايگاه نمامتن به دليل پوشش گذشتهنگر وسيعتر، در شرايط بهتري قرار داشتند. نتايج حاصل از بررسي ويژگيهاي منحصر به فرد ساختاري و محتوايي پايگاهها مبين آن بود كه پايگاه سيد از اين نظر در رتبة نخست قرار دارد. يافتههاي حاصل از محاسبه همپوشاني سنتي نشان داد بيشترين همپوشاني بين پايگاههاي مگايران و نمامتن (82/23%) و كمترين همپوشاني بين دو پايگاه سيد و نمامتن (67/0%) بود. همپوشاني كلي بين سه پايگاه نيز 12/5% برآورد شد. محاسبه همپوشاني نسبي در پايگاه مگايران (47/10%) بود. به طور كلي، هر سه پايگاه ميتوانند با توجه بيشتر به معيارهاي مطرح شده در سياهة وارسي، بر قابليتهاي ساختاري خود بيفزايند. در بخش محتوا نيز افزايش جامعيت و توسعة پوشش موضوعي، استفاده از رويكرد تركيبي، يعني زبان آزاد و كنترل شده، عدم گزينش در نمايهسازي، افزايش پوشش گذشتهنگر و كاهش دورة روزآمدسازي، در هر سه پايگاه توصيه ميشود.
كليدواژهها: پايگاههاي اطلاعاتي الكترونيكي نشريهها، پايگاه اطلاعاتي سيد، پايگاه اطلاعاتي مگايران، پايگاه اطلاعاتي نمامتن، نشريههاي ايراني، ساختار پايگاههاي اطلاعاتي، محتواي پايگاههاي اطلاعاتي.
مقدمه
طي سالهاي گذشته، شاهد رشد فزايندهاي در توليد و انتشار منابع الكترونيكي بودهايم. همگام با گسترش انتشار منابع الكترونيكي، بر تعداد مجلههاي الكترونيكي افزوده شده است. ويژگيهايي چون سرعت روزآمدسازي، كاهش هزينههاي انتشار، ارائه امكانات مختلفي كه در نشريههاي چاپي ميسر نبود و نيز تسهيل اشاعة دستاوردهاي پژوهشي با هزينهاي اندك و در كمترين زمان، افزايش قابليت دستيابي، انعطافپذيري و تعامل، باعث شده است تا گرايش فزايندهاي به سوي تهية نسخههاي الكترونيكي پيايندها و مجلههاي چاپي ايجاد شود (سوآرنا، كاليان، پراكاسان و كومار[4]، 2002).
هر چند تاريخ پيدايش مجلههاي الكترونيكي به سال 1976 برميگردد، نخستين مجلة داوري شدة تمام متن الكترونيكي با عنوان Online Journal of Current Clinical Trials (OJCCT) در دهه 1990 انتشار يافت (كيهاني، 1993). انتشار مجلهها به صورت الكترونيكي سبب شده بسياري از پايگاههاي اطلاعاتي كتابشناختي، مقالهها را به صورت متن كامل ارائه كنند و امكان جستجو و دسترسي پيوسته به متن كامل مجلهها فراهم شود. هم اكنون پايگاههاي اطلاعاتي بسياري از طريق وب قابل دسترسي هستند كه از آن جمله ميتوان به پايگاههاي بزرگ اطلاعاتي نظير ديالوگ، ابسكو و پروكوئست[5] اشاره كرد.
همزمان با افزايش تعداد مجلههاي الكترونيكي و پايگاههاي ارائه دهندة آنها در كتابخانهها، كتابداران با مشكلات تازهاي روبهرو شدهاند. مباحثي چون مديريت و ارزيابي پايگاههاي اطلاعاتي مجلهها، سفارش، ارائة خدمات، شيوة اشتراك، شيوة تهيه و ارائه گزارش از ميزان استفاده، از جملة اين مباحث هستند. نبود الگويي واحد در توليد، انتشار و اشاعه پايگاههاي اطلاعاتي مجلهها، مشكل اساسي در توليد و انتشار مجلههاي الكترونيكي است (لوتر[6] ، 2000).
با توجه به افزايش مقالههاي نشريهها، كنفرانسها و سمينارها در ايران، اطلاع از وجود اين مدارك و امكان دستيابي سريع و مستمر به محتواي اطلاعاتي آنها، اهميت خاصي دارد. اين مهم جز از طريق سازماندهي و پردازش اطلاعات در قالب پايگاههاي اطلاعاتي، ميسر نخواهد شد. در همين راستا، چندي است در كشور ما طراحي پايگاههاي اطلاعاتي الكترونيكي آغاز شده و فعاليتهاي پراكندهاي توسط برخي سازمانها در خصوص ارائة شكل الكترونيكي نشريهها، به صورت پيوسته يا ناپيوسته انجام گرفته است.
از بين پايگاههايي كه به طور پيوسته شكل الكترونيكي نشريههاي ايراني را ارائه ميدهند، سه پايگاه «سيد»، «مگايران» و «نمامتن» جامعيت و پوشش موضوعي گستردهتري دارند. از طرفي، مدت زمان بيشتري از طراحي آنها ميگذرد[7]، بنابراين امكانات بالاتري نسبت به ساير پايگاهها دارند و براي كاربران نيز شناخته شدهترند.
اما مشخص نيست كه هر يك از پايگاههاي اطلاعاتي نشريههاي ايراني سيد، مگايران و نمامتن از نظر ساختار و محتوا چه ويژگيهايي دارند و به چه ميزان با معيارهاي ارزيابي ساختار منطبق هستند؟ همپوشاني بين هر يك از پايگاههاي ياد شده چه اندازه است و كدام يك از پايگاهها از نظر ساختار و محتوا در وضعيت بهتري قرار دارند؟ دستيابي به محتوا و ساختار مناسب و كارآمد و توسعة خدمات پايگاهها، از طريق بازخوردهاي حاصل از ارزيابي و بررسي ميسر خواهد شد؛ بنابراين در پژوهش حاضر سعي شده براي پاسخگويي به سؤالهاي ياد شده، ساختار و محتواي سه پايگاه اطلاعاتي الكترونيكي نشريههاي ايراني سيد، مگايران، و نمامتن ارزيابي شود.
سؤالهاي پژوهش
1. وضعيت پايگاههاي اطلاعاتي الكترونيكي نشريههاي ايراني سيد، مگايران و نمامتن بر اساس معيارهاي ارزيابي ساختار چگونه است؟
2. وضعيت پايگاههاي اطلاعاتي الكترونيكي نشريههاي ايراني سيد، مگايران و نمامتن بر اساس معيارهاي ارزيابي محتوا چگونه است؟
3. ميزان انطباق پايگاههاي اطلاعاتي الكترونيكي نشريههاي ايراني سيد، مگايران و نمامتن با معيارهاي ارزيابي ساختار چگونه است؟
4. وضعيت پايگاههاي اطلاعاتي الكترونيكي نشريههاي ايراني سيد، مگايران و نمامتن از نظر ويژگيهاي منحصر به فرد ساختاري و محتوايي، چگونه است؟
5. همپوشاني بين پايگاههاي اطلاعاتي الكترونيكي نشريههاي ايراني سيد، مگايران و نمامتن، چه اندازه است؟
پيشينة پژوهش
بررسي و ارزيابي پايگاههاي اطلاعاتي از جمله اقدامهايي است كه طي سالهاي اخير توجه بسياري از پژوهشگران رشتة كتابداري و رايانه را به خود جلب نموده است. در ادامه به تعدادي از بررسيهاي انجام گرفته روي وبسايتها، پايگاههاي اطلاعاتي، و مجلههاي الكترونيكي كه به موضوع اين پژوهش مرتبطتر است، اشاره ميشود.
«اكبري» (1384) در نقد محتوا و ساختار پايگاه اطلاعرساني «الشيعه» كاستيهاي محتوايي اين پايگاه را به شرح ذيل مطرح كرد: ارائه صرف متون در اغلب گزينهها، توجه نكردن به ساير قالبهاي عرضة اطلاعات، ذكر نكردن مآخذ مطالب، نبود انسجام بين گزينههاي صفحه نخست و يا حتي صفحه دوم، استفاده نكردن از ملاكهاي منطقي در طبقهبندي محتوا و بيتوجهي به ارائه خدماتي خاص براي كاربران با وجود امكان عضويت در پايگاه، نداشتن امكان جستجوي پيشرفته، نمايش نامناسب اطلاعات كتابهاي بازيابي شده، روزآمد نشدن بخش تازههاي پايگاه و مشكل دسترسي به موضوعات فرعي ذيل هر موضوع.
«ابراهيمي» (1385) وضعيت نمايهسازي و ميزان همپوشاني عنوانهاي مقالهها و مجلههاي موجود در سه پايگاه اطلاعاتي نمايه، مقالههاي فارسي و مقالههاي فرهنگي فارسي را بررسي كرده است.
يافتهها نشان داد بيشترين تعداد ركوردها متعلق به پايگاه اطلاعاتي نمايه با 5/49% و بيشترين تعداد مجلهها نيز متعلق به اين پايگاه با 5/46% بود. بيشترين توصيفگرها اختصاص يافته به مدارك، به پايگاه اطلاعاتي مقالههاي فرهنگي فارسي و كمترين تعداد توصيفگر به پايگاه اطلاعاتي نمايه تعلق داشت. هر سه پايگاه از روش دستي براي نمايهسازي استفاده نموده و پايگاه اطلاعاتي مقالههاي فرهنگي فارسي و نمايه از زبان نمايهسازي كنترل شده، ولي پايگاه مقالههاي فارسي از تركيب زبان نمايهسازي كنترلشده و طبيعي استفاده ميكردند.
«مهراد و زاهدي» (1386) محيط رابط كاربر دو ميزبان داخلي (كتابخانة منطقهاي علوم و تكنولوژي و پژوهشگاه اطلاعات و مدارك علمي ايران) را با چهار ميزبان خارجي (Proquest، Emerald، Elsevier و Ebsco) عرضهكنندة پايگاههاي اطلاعاتي، مقايسه كردند. با استفاده از سياهة وارسيِ جامعي متشكل از پنج بخش شامل خصيصههاي كلي، جستجو، بازيابي، نمايش و كاربرپسندي، تلاش شد تا ضمن شناخت ويژگيها و نقاط ضعف هر يك از ميزبانهاي داخلي و خارجي، محيط رابط كاربر آنها با يكديگر مقايسه شود.
يافتهها نشان داد در ميزبانهاي داخلي به ترتيب كتابخانه منطقهاي علوم و تكنولوژي و پژوهشگاه اطلاعات و مدارك علمي ايران و در ميزبانهاي خارجي به ترتيب Ebsco، Emerald، Proquest و Elsevier در پنج خصيصه مورد بررسي داراي بيشترين ويژگيها بودند.
«عصاره و پاپي» (1387) كيفيت 14 وبسايت كتابخانههاي دانشگاههاي دولتي ايران را ارزيابي كردند. پژوهشگران از ابزار ارزيابي كيفيت وبسايتها[8] استفاده نمودند. يافتهها نشان داد ويژگيهاي مخاطبان، هدف وبسايت، بارگذاري و پايدار بودن ساختار، در سطح خوبي قرار دارد. ويژگيهاي ميزان سهولت جستجو، گرافيك، وجود سابقه و پيشينة علمي نويسنده يا تنالگان و هدف مشخص براي محدودة اطلاعاتي، در سطح متوسط، و روزآمد بودن مطالب و پيوندهاي دروني، در سطح پاييني بود.
«آندري چاك[9] و همكاران» (2003) سه پايگاه اطلاعاتي نشريهها[10] را بر اساس سه خصيصه كلي «محيط رابط»، «محتوا» و «هزينه» و به منظور تعيين اولويت هر يك از اين پايگاهها براي كتابخانههاي عمومي و دانشگاهي ارزيابي كردند. مؤلفههاي كاربرپذيري، قابليتهاي جستجو و كيفيت راهنماي پايگاه از محيط رابط، و مؤلفههاي گسترده، روزآمدي، جامعيت، دقت و انسجام، استنادها و چكيدههاي پايگاه از محتوا، بررسي شد. نتايج نشان داد براي كتابخانههاي عمومي اولويت تهيه به ترتيب پايگاههاي elibrary، CBCA، و ASP و براي كتابخانههاي دانشگاهي اولويت تهيه به ترتيب پايگاههاي ASP، CBCA، eLibrary بود.
«گاول و آيزليد»[11] (2008) همپوشاني در عنوان مجلههاي نمايه شده در دو پايگاه استنادي Web of Science و Scopus را بررسي كردند. براي محاسبة اين همپوشاني، از فهرست عنوانهاي مجلههاي تهيه شده توسط توليدكنندگان هر دو پايگاه استفاده گرديد. بر اساس يافتههاي پژوهش، از 22591 عنوان مجلة نمايه شده توسط هر دو پايگاه، 7434 عنوان بين هر دو پايگاه مشترك، 6256 عنوان مجله در Scopus و 1467 عنوان در Web of Science منحصر به فرد بود.
روشها
اين پژوهش به روش ارزيابانه انجام شد. جامعة پژوهش شامل سه پايگاه اطلاعاتي سيد، مگايران، و نمامتن بود. ابزار گردآوري دادهها در بخش ساختار سياهه وارسي و در بخش محتوا و ويژگيهاي منحصر به فرد ساختاري و محتوايي، مشاهده و مصاحبة سازمان يافته با مديران سه پايگاه بود. با جستجو در منابع مختلف و در سايت مؤسسه بينالمللي استاندارد (ايزو) مشخص شد هيچگونه سياهه استاندارد و قابل پيشنهادي براي ارزيابي پايگاههاي اطلاعاتي الكترونيكي نشريهها وجود ندارد؛ بنابراين تلاش شد سياهه وارسي توسط پژوهشگر تهيه شود. بدين منظور، منابع موجود در حوزه ارزيابي و بررسي پايگاههاي اطلاعاتي، وبسايتها و به طور كلي منابع اينترنتي بررسي و سعي شد اقلامي كه همخواني بيشتري با مقتضيات پژوهش دارند انتخاب و سياههاي جديد بر مبناي آنها تنظيم گردد. بررسي متون نمايانگر آن بود كه معيارهاي ارزيابي دو مقاله بيش از ديگران به اين پژوهش مرتبط بود: نخست معيارهايي كه «ويلار و زومر» (2005) براي ارزيابي و مقايسة محيط رابط كاربر پايگاههاي اطلاعاتي ساينس دايركت، پروكوئست، ابسكو و امرالد[12] به كار بردهاند، و دوم معيارهاي سياهة وارسي «براون» (2003) براي مقايسة نسخههاي مختلف پايگاه اطلاعاتي اريك[13]. بنابراين، اين دو اثر مبناي تنظيم سياهه اوليه اين پژوهش قرار گرفت. با مشاهدهها و بررسيهايي كه پژوهشگر طي جستجو و تعامل با پايگاههاي اطلاعات مورد بررسي در اين پژوهش انجام داد، معيارهايي كه مختص ارزيابي پايگاههاي اطلاعاتي نشريهها بود، تعيين و به سياهة آغازين اضافه شد. سرانجام سياهة وارسي جامعي در چهار مقولة جستجو، نمايش، بازيابي و كاربرپسندي، كه داراي 117 معيار بود، تنظيم و تكميل شد.
براي ارزيابي محتواي پايگاههاي اطلاعاتي، از برخي از معيارهاي مورد نظر «جاكسو» (2001) و «ولامبرت»[14] (1380) استفاده شد. اين معيارها عبارتند از: جامعيت، پوشش موضوعي، روزآمدي و وضعيت نمايهسازي. براي مشخص كردن جامعيت و پوشش موضوعي، از سياهة مجلههاي كل كشور استفاده شد. سياهة مجلههاي علمي و پژوهشي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، مبناي تعيين جامعيت مجلههاي علمي و پژوهشي پايگاهها قرار گرفت. به منظور تعيين همپوشاني، عنوانهاي مجلههاي مشترك سه پايگاه مشخص و سپس همپوشاني سنتي و نسبي پايگاهها محاسبه شد.
براي تعيين روايي ابزار گردآوري دادهها، سياهة وارسي در اختيار شش نفر از صاحبنظران و استادان حوزة كتابداري و اطلاعرساني و مديران پايگاههاي اطلاعاتي قرار گرفت. تجزيه و تحليل دادهها با استفاده از روش آمار توصيفي انجام شد؛ بدين صورت كه بر اساس معيارهاي مطرح شده در ذيل چهار مقولة كلي سياهة وارسي، در صورت دارا بودن آن معيار عدد يك و در صورت نداشتن آن معيار، عدد صفر منظور گرديد. در پايان، بر اساس امتيازهايي كه پايگاهها در هر مقوله كسب نمودهاند، تحليل و بررسي صورت گرفت. در بخش محتوا، اطلاعات حاصل از مشاهده و مصاحبة سازمان يافته تحليل و بررسي گرديد.
يافتههاي پژوهش
در اين بخش، ابتدا نتايج حاصل از ارزيابي ساختار سه پايگاه اطلاعاتي سيد، مگايران و نمامتن در چهار مقولة جستجو، نمايش، بازيابي و كاربرپسندي ارائه ميگردد، سپس نتايج حاصل از ارزيابي محتوا نيز در چهار بخش پوشش موضوعي، جامعيت، نمايهسازي و روزآمدي به نمايش گذاشته ميشود. در آخر هم نتايج حاصل از تعيين ويژگيهاي منحصر به فرد ساختاري و محتوايي و محاسبة همپوشاني ارائه خواهد شد.
سؤال1: وضعيت پايگاههاي اطلاعاتي الكترونيكي نشريههاي ايراني سيد، مگايران و نمامتن بر اساس معيارهاي ارزيابي ساختار چگونه است؟
جستجو: در مقولة جستجو 38 معيار در نظر گرفته شد و سه پايگاه سيد، مگ ايران، و نمامتن بر اساس اين معيارها ارزيابي گرديد. در جدول 1 ميزان برخورداري هر سه پايگاه اطلاعاتي از معيارهاي جستجو با هم مقايسه شده است. يافتهها نشان داد از مجموع 38 امتياز اين بخش، پايگاه مگايران و نمامتن با كسب 16 امتياز (10/42%) در رتبة نخست و پايگاه سيد با كسب 12 امتياز (58/31%) در رتبة دوم قرار دارند.
جدول1. امتياز پايگاههاي سيد، مگايران و نمامتن در مقولة معيارهاي جستجو
|
پايگاه اطلاعاتي
معيار
|
سيد
|
مگايران
|
نمامتن
|
|
امكانات مختلف جستجو:
|
|
|
|
|
جستجوي ساده
|
1
|
1
|
1
|
|
جستجوي پيشرفته
|
|
|
|
|
امكان استفاده از عملگرهاي بولي:
|
|
|
|
|
AND
|
1
|
1
|
1
|
|
OR
|
1
|
1
|
1
|
|
NOT
|
0
|
1
|
0
|
|
امكان جستجوي همجواري
|
0
|
0
|
0
|
|
امكان جستجوي عبارتي
|
0
|
1
|
1
|
|
امكان استفاده از عملگرهاي كوتاهسازي (ريشهسازي)
|
0
|
0
|
1
|
|
ساير گزينههاي محدود كردن جستجو (جستجوي ميداني)
|
|
|
|
|
عنوان مجله
|
1
|
1
|
1
|
|
عنوان مقاله
|
1
|
1
|
1
|
|
نويسنده
|
1
|
1
|
1
|
|
شماره
|
0
|
0
|
0
|
|
صفحه
|
0
|
0
|
0
|
|
جلد
|
0
|
0
|
0
|
|
متن مجله
|
0
|
1
|
1
|
|
كليدواژه
|
1
|
0
|
1
|
|
موضوع مقاله
|
0
|
0
|
1
|
|
موضوع مجله
|
1
|
0
|
1
|
|
چكيده
|
1
|
0
|
0
|
|
شابن
|
1
|
0
|
0
|
|
دوره انتشار
|
0
|
1
|
0
|
|
محل انتشار (شهر، نشاني)
|
0
|
1
|
0
|
|
سال انتشار
|
0
|
0
|
1
|
|
صاحب امتياز
|
0
|
1
|
1
|
|
مديرمسئول
|
0
|
1
|
1
|
|
سردبير
|
0
|
1
|
1
|
|
ساير امكانات جستجو
|
|
|
|
|
ارائه فهرست الفبايي نشريهها
|
1
|
1
|
0
|
|
ارائه فهرست موضوعي نشريهها
|
1
|
1
|
0
|
|
امكان دسترسي به اصطلاحنامه
|
0
|
0
|
0
|
|
ارائه سياهة بازدارنده
|
0
|
0
|
0
|
|
امكان جستجو در نمايه
|
0
|
0
|
0
|
|
قابل جستجو بودن واژههاي ارائه شده در فهرست نتايج
|
0
|
0
|
0
|
|
امكان اصلاح خودكار املاي واژهها و پيشنهاد واژه مناسب
|
0
|
0
|
0
|
|
امكان اصلاح و پيشنهاد راهبرد جستجو با گزينهاي مشخص
|
0
|
0
|
0
|
|
امكان ذخيره راهبرد جستجو
|
0
|
0
|
0
|
|
امكان ذخيره تاريخچه جستجوهاي انجام شده
|
0
|
0
|
0
|
|
امكان تركيب راهبرد جستجوي چندين جستجوي قبلي
|
0
|
0
|
0
|
|
امكان جستجو در نتايج
|
0
|
0
|
0
|
|
امكان حذف محتويات درون فيلدها با گزينهاي مشخص
|
0
|
0
|
0
|
|
جمع كل (38 مؤلفه)
|
12
(58/31%)
|
16
(10/42%)
|
16
(10/42%)
|
نمايش: وضعيت نمايش سه پايگاه سيد، مگايران و نمامتن، با در نظر گرفتن 37 معيار ارزيابي شد. در جدول 2، ميزان برخورداري هر سه پايگاه اطلاعاتي از معيارهاي نمايش با هم مقايسه شده است. از مجموع 37 امتياز اين بخش، پايگاه مگ ايران با كسب 26 امتياز (28/70%) در رتبة نخست، پايگاه سيد با كسب 25 امتياز (57/67%) در رتبة دوم و نمامتن با كسب 19 امتياز (35/51%) در رتبه آخر قرار گرفت.
جدول2. امتياز پايگاههاي سيد، مگايران و نمامتن در مقولة معيارهاي نمايش
|
پايگاه اطلاعاتي
معيار
|
سيد
|
مگايران
|
نمامتن
|
|
قابليت نمايش پيشينهها در قالبهاي گوناگون:
|
|
|
|
|
زبان نشانهگذاري فرامتن
|
0
|
1
|
1
|
|
مدرك قابل حمل
|
1
|
1
|
1
|
|
تصوير
|
0
|
0
|
1
|
|
قابليت تغيير پيش فرض نمايش پيشينهها بر اساس:
|
|
|
|
|
ربط
|
0
|
0
|
0
|
|
نويسنده
|
0
|
0
|
0
|
|
تاريخ انتشار
|
0
|
0
|
0
|
|
عنوان
|
0
|
0
|
0
|
|
اطلاعات ارائه شده براي هر مقالة بازيابي شده:
|
|
|
|
|
عنوان مقاله
|
1
|
1
|
1
|
|
عنوان مجله
|
1
|
1
|
1
|
|
نويسنده (گان)
|
1
|
1
|
1
|
|
صفحه
|
1
|
1
|
1
|
|
كليدواژه
|
1
|
0
|
0
|
|
چكيده
|
1
|
1
|
0
|
|
حجم مدرك
|
0
|
1
|
0
|
|
تعداد استناد به مقاله
|
1
|
0
|
0
|
|
مقالههاي مرتبط
|
0
|
0
|
0
|
|
اطلاعات ارائه شده براي هر مجلة بازيابي شده:
|
|
|
|
|
عنوان مجله
|
1
|
1
|
1
|
|
شابن
|
1
|
1
|
0
|
|
دوره انتشار
|
1
|
1
|
0
|
|
سال انتشار
|
1
|
1
|
1
|
|
شماره
|
1
|
1
|
1
|
|
رتبه علمي
|
1
|
1
|
0
|
|
موضوع
|
0
|
1
|
1
|
|
صاحب امتياز
|
1
|
1
|
1
|
|
مديرمسئول
|
1
|
1
|
1
|
|
سردبير
|
1
|
1
|
1
|
|
هيئت تحريريه
|
0
|
1
|
0
|
|
طرح روي جلد مجله
|
1
|
1
|
0
|
|
آدرس
|
1
|
1
|
1
|
|
تلفن
|
1
|
1
|
1
|
|
نمابر
|
1
|
1
|
0
|
|
پست الكترونيكي
|
1
|
1
|
0
|
|
وبسايت
|
1
|
1
|
1
|
|
آرشيو
|
1
|
1
|
0
|
|
ساير قابليتهاي نمايش:
|
|
|
|
|
قابليت نمايش برجسته واژههاي جستجو شده
|
1
|
0
|
1
|
|
قابليت ارائه خودكار راهبرد جستجو در صفحه نمايش
|
0
|
0
|
1
|
|
قابليت نمايش خودكار تاريخچه جستجو در صفحه نمايش
|
0
|
0
|
0
|
|
جمع كل (37 مؤلفه)
|
25
(57/67%)
|
26
(28/70%)
|
19
(35/51%)
|
بازيابي: در مقولة بازيابي 11 معيار در نظر گرفته شد و سه پايگاه سيد، مگايران و نمامتن بر اساس اين معيارها ارزيابي گرديد. در جدول 3، ميزان برخورداري هر سه پايگاه اطلاعاتي از معيارهاي بازيابي با هم مقايسه شده است. همانطور كه ملاحظه ميشود، از مجموع 11 امتياز اين بخش، پايگاه سيد و مگايران با كسب 8 امتياز (73/72%) به طور مشترك در رتبه نخست، و پايگاه نمامتن با كسب 4 امتياز (36/36%) در رتبه بعدي قرار گرفتند.
جدول3. امتياز پايگاههاي سيد، مگايران و نمامتن در مقولة معيارهاي بازيابي
|
پايگاه اطلاعاتي
معيار
|
سيد
|
مگايران
|
نمامتن
|
|
مسيريابي در نتايج:
|
|
|
|
|
حركت به صفحه بعد
|
1
|
1
|
1
|
|
حركت به صفحه قبل
|
1
|
1
|
1
|
|
حركت به صفحه دلخواه
|
1
|
1
|
0
|
|
ساير قابليتها:
|
|
|
|
|
قابليت ايجاد تغيير در تعداد نتايج جستجو
|
0
|
0
|
0
|
|
قابليت نشانهگذاري نتايج جستجو
|
1
|
0
|
0
|
|
قابليت چاپ نتايج جستجو
|
1
|
1
|
1
|
|
قابليت ذخيرهسازي نتايج جستجو
|
1
|
1
|
1
|
|
قابليت ارسال نتايج از طريق پست الكترونيكي
|
0
|
1
|
0
|
|
قابليت دسترسي به تعداد منابع و مآخذ متن بازيابي شده از طريق فراپيوند
|
1
|
0
|
0
|
|
قابليت سفارش دادن مقاله به طور پيوسته
|
1
|
1
|
0
|
|
قابليت اشتراك مجله به طور پيوسته
|
0
|
1
|
0
|
|
جمع كل (11 مقوله)
|
8
(73/72%)
|
8
(73/72%)
|
4
(36/36%)
|
كاربرپسندي: وضعيت كاربرپسندي سه پايگاه با در نظر گرفتن 31 معيار ارزيابي شد. در جدول 4، ميزان برخورداري هر سه پايگاه از معيارهاي كاربرپسندي به نمايش درآمده است. از مجموع 31 امتياز اين بخش، پايگاه سيد و مگايران با كسب 14 امتياز (16/45) به طور مشترك در رتبة نخست پايگاه نمامتن با 11 امتياز (48/35) در رتبه بعدي قرار گرفتند.
جدول4. امتياز پايگاههاي سيد، مگايران و نمامتن در مقولة معيارهاي كاربرپسندي
|
پايگاه اطلاعاتي
معيار
|
سيد
|
مگايران
|
نمامتن
|
|
مسيريابي:
|
|
|
|
|
وجود پيوند به صفحه اصلي در هر صفحه
|
1
|
1
|
0
|
|
حركت به صفحه بعد
|
0
|
0
|
0
|
|
حركت به صفحه قبل
|
1
|
0
|
0
|
|
راهنما:
|
|
|
|
|
وجود گزينه راهنما در هر صفحه
|
0
|
0
|
0
|
|
امكان جستجو در متن راهنما
|
0
|
0
|
0
|
|
ارائه پيامهايي به منظور آگاهي كاربر از چگونگي ادامه جستجو
|
0
|
0
|
0
|
|
توضيح روشهاي جستجو به صورت جامع و به زبان ساده
|
0
|
1
|
1
|
|
خدمات آگاهي رساني جاري:
|
|
|
|
|
پست الكترونيكي
|
0
|
1
|
0
|
|
آر.اس.اس.
|
0
|
1
|
0
|
|
خدمات پشتيباني:
|
|
|
|
|
پست الكترونيكي
|
1
|
1
|
1
|
|
آدرس پستي
|
1
|
1
|
1
|
|
تلفن تماس
|
1
|
1
|
1
|
|
پرسشهاي متداول
|
0
|
0
|
0
|
|
ارائه آمار از:
|
|
|
|
|
كاربران آنلاين
|
0
|
0
|
0
|
|
كاربران حقيقي
|
0
|
0
|
0
|
|
كاربران حقوقي
|
0
|
1
|
1
|
|
قابليت ايجاد پرونده شخصي:
|
|
|
|
|
مجلههاي مورد علاقه
|
0
|
1
|
0
|
|
مقالههاي مورد علاقه
|
1
|
0
|
0
|
|
ساير قابليتها:
|
|
|
|
|
استفاده از تعداد استاندارد رنگ
|
1
|
1
|
1
|
|
امكان تغيير رنگ صفحة نمايش
|
0
|
0
|
0
|
|
امكان تغيير اندازه قلم صفحة نمايش
|
0
|
0
|
0
|
|
امكان تغيير زبان محيط رابط كاربر
|
1
|
0
|
1
|
|
نياز نداشتن به نرمافزار خاص براي مشاهده نتايج
|
1
|
1
|
0
|
|
وجود نقشه پايگاه
|
0
|
0
|
0
|
|
مشخص بودن تاريخچه هدفهاي پايگاه
|
1
|
1
|
0
|
|
ارائه آخرين تاريخ روزآمدسازي
|
0
|
0
|
0
|
|
سادگي و نظم محيط رابط كاربر
|
1
|
0
|
1
|
|
يكدستي و انسجام واژگان محيط رابط كاربر
|
1
|
0
|
1
|
|
دارا بودن گواهي اعتبار
|
0
|
0
|
0
|
|
نبود پيوندهاي كور
|
1
|
1
|
1
|
|
بيان شرايط دسترسي به خدمات
|
1
|
1
|
1
|
|
جمع كل (31 مقوله)
|
14
(16/45%)
|
14
(16/45%)
|
11
(48/35%)
|
سؤال2: وضعيت پايگاههاي اطلاعاتي الكترونيكي نشريههاي ايراني سيد، مگايران و نمامتن بر اساس معيارهاي ارزيابي محتوا چگونه است؟
جامعيت: مقايسة مجلههاي پايگاهها با كل مجلههاي كشور نشان داد جامعيت پايگاه مگايران با تفاوت اندكي، بيش از جامعيت پايگاه نمامتن و پايگاه سيد كمترين جامعيت را داراست (جدول 5).
جدول5. جامعيت پايگاههاي سيد، مگايران و نمامتن در مقايسه با تعداد كل مجلههاي كشور
|
پايگاه اطلاعاتي
|
تعداد
|
درصد
|
تعداد كل مجلههاي كشور
|
|
سيد
|
392
|
42/8
|
4652
|
|
مگايران
|
1691
|
35/36
|
|
|
نمامتن
|
1553
|
38/33
|
براي مقايسة جامعيت مجلههاي علمي و پژوهشي پايگاهها، از بين مجلههاي دو پايگاه مگايران و نمامتن، مجلههاي علمي و پژوهشي آنها مشخص و با كل مجلههاي علمي و پژوهشي وزارت علوم و وزارت بهداشت، مقايسه گرديد (جدول 6). از آنجا كه پايگاه سيد تنها دربردارندة مجلههاي علمي و پژوهشي است، از اين نظر جامعيت بالاتري دارد.
جدول6. جامعيت پايگاههاي سيد، مگايران و نمامتن در مقايسه با مجلههاي علمي و پژوهشي
|
پايگاه اطلاعاتي
|
تعداد
|
درصد
|
تعداد كل مجلههاي كشور
|
|
سيد
|
392
|
94%
|
417
|
|
مگايران
|
340
|
53/81%
|
|
|
نمامتن
|
143
|
29/34%
|
پوشش موضوعي: پايگاه سيد با دارا بودن 138 مجله (20/35%) در حوزة موضوعي پزشكي و پيراپزشكي، بيشترين مجله را در اين حوزه به خود اختصاص داده است. اين پايگاه كمترين مجله (76/0%) را در حوزه هنر و معماري دارد. پايگاه مگايران در حوزه علوم انساني بيشترين تعداد مجله (50/39%) و در حوزه هنر و معماري كمترين مجله (26/4%) را داراست. اكثر مجلهها (19/34%) پايگاه نمامتن در حوزة علوم انساني است. اين پايگاه در حوزة كشاورزي، كمترين مجله (73/3%) را پوشش ميدهد (جدول 7).
جدول7. پوشش موضوعي مجلههاي پايگاههاي سيد، مگايران و نمامتن
|
پوشش موضوعي
پايگاه اطلاعاتي
|
فني و مهندسي
|
كشاورزي
|
علوم پايه
|
علوم انساني
|
هنر و معماري
|
پزشكي و پيراپزشكي
|
عمومي
|
كل
|
|
|
سيد
|
مجلهها
|
54
|
49
|
29
|
119
|
3
|
138
|
0
|
392
|
|
درصد
|
77/13%
|
5/12%
|
40/7%
|
36/30%
|
76/0%
|
20/35%
|
0
|
100%
|
|
|
مگايران
|
مجلهها
|
301
|
78
|
104
|
668
|
72
|
222
|
246
|
1691
|
|
درصد
|
80/17%
|
64/4%
|
61/6%
|
50/39%
|
26/4%
|
13/13%
|
55/14%
|
100%
|
|
|
نمامتن
|
مجلهها
|
190
|
58
|
69
|
531
|
83
|
163
|
459
|
1553
|
|
درصد
|
23/12%
|
73/3%
|
44/4%
|
19/34%
|
34/5%
|
49/10%
|
55/29%
|
100%
|
|
نمايهسازي: با توجه به اينكه در پايگاههاي سيد و مگايران امكان جستجو در متن مجلهها فراهم شده است و با در نظر گرفتن ملاحظات نرمافزاري، نمايهسازي در اين دو پايگاه به زبان آزاد صورت ميگيرد. اما در پايگاه نمامتن، از زبان كنترل شده، اصطلاحنامه اصفا[15] و سرعنوانهاي موضوعي فارسي استفاده ميشود.
در پايگاه مگايران، ميزان دسترسي كاربران به محتواي مجلهها، بر اساس خواستة مسئولان مجلهها تعيين ميشود؛ بدين معنا كه با وجود پرداخت حق عضويت توسط كاربران، تنها متن كامل آن دسته از مقالههايي در اختيار آنها قرار ميگيرد كه مسئولان مجله تعيين كرده باشند، بنابراين ممكن است كاربر فقط به متن كامل برخي از مقالههاي يك مجله دسترسي داشته باشد. در پايگاه نمامتن، محتواي همه مجلهها، به استثناي مجلههاي عمومي، نمايهسازي ميشود. بنابراين، شمول نمايهسازي در اين دو پايگاه، گزينشي است. ولي در پايگاه سيد، همة مطالب مجلهها نمايهسازي ميشود و از اين نظر گزينشي صورت نميگيرد.
پوشش زماني و دورة روزآمدسازي: پايگاه سيد مجلهها را از سال 1379 تاكنون پوشش ميدهد و به صورت روزانه، روزآمد و اطلاعات مجلهها بلافاصله پس از انتشار و يا پانزده روز پس از آن، وارد پايگاه ميشود. مجلههاي مربوط به سال 1380 تاكنون در مگايران نمايه ميشوند و دورة روزآمدسازي آنها روزانه است. گفتني است، اطلاعات مجلهها بين سه روز تا يك هفته پس از انتشار مجله وارد پايگاه ميشود. پوشش گذشتهنگر نمامتن از سال 1377 تاكنون است و ماهانه روزآمد و اطلاعات مجلهها بين يك تا دو ماه پس از انتشار آن وارد پايگاه ميشود.
سؤال3. ميزان انطباق پايگاههاي اطلاعاتي الكترونيكي نشريههاي ايراني سيد، مگايران و نمامتن با معيارهاي ارزيابي ساختار چگونه است؟
يافتههاي مربوط به ميزان تطبيق سه پايگاه مورد بررسي با معيارهاي ارزيابي، در جدول 8 نمايش داده شده است. از كل 117 امتياز، پايگاههاي سيد، مگايران و نمامتن به ترتيب با دارا بودن 59، 64 و 49 امتياز به ميزان 43/50%، 70/54% و 88/41% معيارهاي مطرح شده در سياهة وارسي را در طراحي ساختار خود به كار گرفتهاند.
سؤال4. وضعيت پايگاههاي اطلاعاتي الكترونيكي نشريههاي ايراني سيد، مگايران و نمامتن از نظر ويژگيهاي منحصر به فرد ساختاري و محتوايي چگونه است؟
جدول8. ميزان انطباق پايگاههاي سيد، مگايران و نمامتن با معيارهاي ساختار
|
پايگاه اطلاعاتي
معيار
|
سيد
|
مگايران
|
نمامتن
|
|||
|
امتياز
|
درصد
|
امتياز
|
درصد
|
امتياز
|
درصد
|
|
|
معيارهاي جستجو (38)
|
12
|
58/31%
|
16
|
10/42%
|
16
|
10/42%
|
|
معيارهاي نمايش (37)
|
25
|
57/67%
|
26
|
28/70%
|
19
|
35/51%
|
|
معيارهاي بازيابي (11)
|
8
|
73/72%
|
8
|
73/72%
|
4
|
36/36%
|
|
معيارهاي كاربرپسندي (31)
|
14
|
16/45%
|
14
|
16/45%
|
11
|
48/35%
|
|
مجموع امتيازها (117)
|
59
|
43/50%
|
64
|
70/54%
|
49
|
88/41%
|
پس از بررسي دقيق محيط رابط كاربر پايگاههاي اطلاعاتي مورد بررسي، ويژگيهاي منحصر به فرد ساختاري و محتوايي اين پايگاه به شرح زير گردآوري شد:
- ويژگيهاي منحصر به فرد پايگاه سيد
2. ارائة سياهه مقالهها و نويسندگان پراستناد كشور از سال 1380 تا 1386
3. ارائه ضريب تأثير ده نشرية برتر كشور
4. ارائه سياهة دانشمندان منتخب ايراني به گزارش مؤسسة اطلاعات علمي
5. راهنماي مراجعه سريع به مؤسسه اطلاعات علمي
6. ارائه بيشترين مقالههاي فروگذاري شده از پايگاه، طي هفته پيش
7. امكان دريافت فرم سفارش كتاب و مقاله از كتابخانه بريتانيا
8. ارائه فهرست الفبايي نويسندگان همراه با تعداد مقالههايي كه در مجلههاي نمايه شده در پايگاه ارائه كردهاند
9. خدمات ارسال الكترونيكي مقالهها و رهگيري پيشرفت كار توسط نويسندگان
10. تدارك دسترسي به مجموعه مقالههاي پژوهشگران ايراني چاپ شده در نشريههاي بينالمللي
11. ارائه فهرست همايشهاي علمي و پژوهشي كشور
12. پيوند به بانك اطلاعات طرحهاي پژوهشي جهاد دانشگاهي
13. پيوند به واحدها و پژوهشكدههاي جهاد دانشگاهي، دانشگاهها و مؤسسههاي آموزش عالي، وزارتخانهها و سازمانهاي دولتي.
- ويژگيهاي منحصر به فرد پايگاه مگايران
1. ارائه اطلاعات بسيار جامع از نشريهها، افزودن بر موارد ذكر شده در سياهه وارسي
2. امكان دريافت روزانة عنوانهاي برگزيدة روزنامهها
3. امكان جستجو در متن روزنامهها
4. امكان معرفي سايت به دوستان
5. امكان قراردادن سايت در صفحه نخست هنگام اتصال به اينترنت
6. تعيين جايگاه موضوعي مجلة بازيابي شده به صورت سلسله مراتبي
7. تفكيك نشريههاي موجود در پايگاه بر اساس رتبة علمي، نشريههاي وابسته به دانشگاهها، نشريههاي تمام متن، و نشريههايي كه امكان اشتراك نسخة چاپي آنها از طريق پايگاه فراهم شده است
8. ارائة شرايط پذيرش آگهي در سايت
9. ارائة اخبار و مطالب حوزة مطبوعات.
- ويژگيهاي منحصر به فرد پايگاه نمامتن
1. امكان محدود كردن جستجو به مقاله، نقد، گفتگو، گزارش، شعر و داستان
2. اختصاص دادن يك شماره بازيابي به هر مقاله كه امكان بازيابي مقاله را در دفعات بعدي مراجعة كاربر به پايگاه، بدون نياز به جستجوي مجدد عنوان مقاله فراهم ميكند
3. امكان جستجو در پاياننامههاي دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات
4. امكان نصب نرمافزار نمامتن بر روي شبكة داخلي سازمانها، نهادها، و دانشگاهها به همراه دريافت ماهانة لوح فشردة اطلاعات در ازاي پرداخت اشتراك ساليانه
5. ارائه مدت زمان بازيابي نتايج
6. امكان استفاده آموزشي دانشگاهها، مراكز آموزشي و پژوهشي، و سازمانها بدون پرداخت هزينه اشتراك به مدت يك ماه
يافتهها مبيّن آن است كه پايگاه سيد با 13 ويژگي منحصر به فرد در رتبة نخست و پايگاههاي مگايران و نمامتن در رتبههاي بعدي جاي دارند.
سؤال 5: همپوشاني بين پايگاههاي اطلاعاتي الكترونيكي نشريههاي ايراني سيد، مگايران و نمامتن چه اندازه است؟
براي تعيين همپوشاني سه پايگاه با استفاده از فرمول همپوشاني سنتي، ابتدا همپوشاني پايگاهها دو به دو و سپس همپوشاني هر سه پايگاه محاسبه شد. همپوشاني پايگاههاي سيد و مگايران 41/5%، پايگاههاي سيد و نمامتن 67/0%، پايگاههاي مگايران و نمامتن 82/23% و همپوشاني هر سه پايگاه 12/5% برآورد شد. بيشترين همپوشاني بين پايگاههاي مگايران و نمامتن، و كمترين آن بين پايگاههاي سيد و نمامتن بود. نتايج محاسبة همپوشاني سنتي پايگاه نشان داد درصد همپوشاني در پايگاه سيد 15/45%، در پايگاه مگايران 47/10% و در پايگاه نمامتن 40/11% است. به عبارت ديگر، به دليل متفاوت بودن حجم پايگاهها، مجلههاي پايگاه سيد بيشترين همپوشاني را با مجلههاي دو پايگاه مگايران و نمامتن دارند، ولي مجلههاي پايگاه مگايران كمترين همپوشاني را با مجلههاي دو پايگاه ديگر دارند.
بحث و نتيجهگيري
نتايج حاصل از ارزيابي پايگاههاي اطلاعاتي الكترونيكي نشريههاي ايراني از نظر مطابقت با معيارهاي ساختار مبيّن آن است كه ساختار هر سه پايگاه در حد متوسط است ولي پايگاه مگايران نسبتاً مطابقت بيشتري با معيارهاي سياهة وارسي دارد. به طور كلي، بهتر است هر سه پايگاه نسبت به گنجاندن آن دسته از معيارهاي مطرح شده در سياهة وارسي كه فاقد آن هستند، اقدام كنند. ضرورت اين امر براي بخش جستجو بيشتر به چشم ميخورد، چون قابليتهاي ضعيف جستجو در يك پايگاه، محتواي آن را نيز تحت تأثير قرار ميدهد.
از بُعد جامعيت، پايگاه مگايران در مقايسه با كلّ مجلههاي كشور و پايگاه سيد در مقايسه با مجلههاي علمي و پژوهشي جامعيت بيشتري دارند. به نظر ميرسد هر سه پايگاه بايد تلاش كنند تا از نظر جامعيت نه به ادعاي خود، بلكه به حد مطلوب نزديك شوند.
از نظر پوشش موضوعي، پايگاه سيد در حوزه موضوعي پزشكي و پيراپزشكي غني است. يكي از دلايل اين ويژگي آن است كه نه تنها وزارت بهداشت، بلكه وزارت علوم نيز در حوزة علوم پزشكي، مجلههاي علمي و پژوهشي منتشر ميكند، از اين رو تعداد مجلههاي علوم پزشكي علمي و پژوهشي بيشتر است. توزيع نكردن موضوعي متعادل مجلهها، در هر سه پايگاه به چشم ميخورد. اين مسئله ممكن است ناشي از نبود توازن در پوشش موضوعي كل مجلههاي منتشر شده در كشور و يا به دليل پايينتر بودن توليدات علمي در برخي از رشتهها باشد. به طور كلي، به منظور تأمين نياز اطلاعاتي كاربران در تمامي حوزههاي موضوعي و افزايش كاربردپذيري هر سه پايگاه در دانشگاهها و سازمانهاي بيشتر، شايسته است مديران آنها نسبت به افزودن مجلهها در موضوعاتي كه كمتر مورد توجه قرار گرفته است، اقدام كنند.
پايگاه سيد به دليل نمايهسازي كل مطالب، وضعيت بهتري دارد. نمايهسازي گزينشي در دو پايگاه مگايران و نمامتن، مانع دسترسي كاربران به محتواي برخي از مجلهها ميشود. اين امر نقطه ضعفي براي اين دو پايگاه به شمار ميآيد. شايسته است هر سه پايگاه در نمايهسازي، رويكردي تركيبي، زبان آزاد و كنترل شده در پيش گيرند و پايگاه مگايران و نمامتن در نمايهسازي مقالههاي مجلهها گزينشي عمل نكنند.
از نظر روزآمدسازي، هر سه پايگاه در سطح مطلوبي نيستند. آرشيو، يكي از اركان اصلي در پايگاههاي اطلاعاتي نشريههاست و ناقص بودن آن مانع دسترسي كاربران به حجم وسيعي از مطالب ميشود. اين مسئله مغاير با هدف هر سه پايگاه، يعني ارائه حداكثر اطلاعات و خدمات به كابران است. بنابراين، مطلوب است مديران پايگاهها آرشيو نشريههاي خود را تكميل كنند.
پايگاه سيد داراي بيشترين ويژگي منحصر به فرد ساختاري و محتوايي بود. اين ويژگيها در راستاي رسالت ديگر اين پايگاه، يعني اطلاعرساني به عنوان يك پايگاه استنادي است. پايگاه سيد با بهرهگيري از متخصصان حوزة علمسنجي، فعاليتهاي ارزندهاي در جهت تحليل استنادي، اعتبارسنجي و رتبهبندي نشريههاي علمي و پژوهشي انجام داده است. همچنين، به نظر ميرسد هدف اين پايگاه بيشتر اطلاعرساني است. نگاهي به ويژگيهاي منحصر به فرد ساختاري و محتوايي پايگاه مگايران روشن ميسازد كه بر خلاف پايگاه سيد، فعالتهاي مگايران اغلب در راستاي خدمترساني و به منظور جذب مخاطب براي استفاده دوباره از پايگاه است. شايسته است پايگاه نمامتن نيز با افزودن امكانات و قابليتهاي جنبي بيشتر در كنار رسالت اصلي خود، در هر دو جنبة اطلاعرساني و خدمترساني گام بردارد.
با توجه به نتايج حاصل از همپوشاني سنتي، مسئولان دو پايگاه مگايران و نمامتن ميتوانند با انجام هماهنگيهاي لازم، ترتيبي اتخاذ كنند تا هر يك تنها برخي از حوزههاي موضوعي را پوشش دهند. اين تقسيمبندي موضوعي داراي مزايايي به شرح ذيل است:
الف) جلوگيري از دوبارهكاري ب) افزايش جامعيت و در نتيجه كارايي نظام ج) سادهتر شدن امكان گزينش براي كابران. شايد منطقيتر باشد كه پايگاه مگايران و نمامتن، مجلههاي علمي و پژوهشي را از مجموعة خود حذف و سرمايهگذاري خود را بر ارائه مقالههاي ساير مجلهها متمركز كنند، زيرا وقتي در پايگاه سيد متن كامل اكثر مقالهها، مجلههاي علمي و پژوهشي به طور رايگان در اختيار كاربران قرار ميگيرد، پرداخت هزينه براي آنها در دو پايگاه ديگر قابل توجيه است. براي تهية سياهة وارسي پژوهش حاضر، افزون بر استفاده از تجربههاي به دست آمده، تلاش شده است از اكثر مطالعات و پژوهشهاي پيشين نيز استفاده شود، بنابراين ميتوان از سياهه حاضر به عنوان الگويي جهت ارزيابي و طراحي پايگاههاي اطلاعاتي الكترونيكي نشريهها استفاده كرد.
بررسيهاي انجام شده نشان داد نميتوان از بين سه پايگاه مورد بررسي، يك پايگاه را به عنوان بهترين و متناسبترين پايگاه و با شرايط همة كتابخانهها و مراكز اطلاعرساني انتخاب كرد. هر چند سه پايگاه سيد، مگايران و نمامتن حركت ارزندهاي را آغاز كردهاند، نتايج اين پژوهش گوياي آن است كه به منظور تداوم و بهبود خدمات، نيازمند تغيير، توسعه و تكميل هستند.
منابع
- ابراهيمي، هـ (1385). بررسي وضعيت نمايهسازي و ميزان همپوشاني پايگاههاي اطلاعاتي نمايه، مقالات فارسي، مقالات فرهنگي فارسي در مراكز اطلاعرساني نمايه، سازمان مديريت و برنامهريزي كشور و كتابخانه ملي جمهوري اسلامي ايران. پاياننامه كارشناسي ارشد كتابداري و اطلاعرساني. دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات.
- اكبري، الف (1384). نقد و بررسي محتوا و ساختار پايگاه اطلاعرساني الشيعه (آل بيت). فصلنامه رهآورد نور، 12، 28-32.
- عصاره، ف.، پاپي، ز. (1387). ارزيابي تارنما (وبسايت)هاي كتابخانههاي دانشگاههاي دولتي ايران به منظور ارائة پيشنهادهايي در جهت ارتقاي كيفيت آنها. علوم و فناوري اطلاعات، 23 (4)، 35-69.
- لامبرت، ج. (1380). انتخاب منابع اطلاعاتي. ترجمه مهري صديقي. تهران: مركز اطلاعات و مدارك علمي ايران.
- مهرداد، ج.، زاهدي، ز. (1386). بررسي و مقايسه رابط كاربر دو ميزبان داخلي كتابخانه منطقهاي علوم تكنولوژي و پژوهشگاه اطلاعات و مدارك علمي ايران با چهار ميزبان خارجي: Ebsco، Emerald، Elsevier، Proquest. كتابداري و اطلاعرساني، 10 (3)، 107-124.
- Andrychuk, S., Nie, S., Oshea, A., Parker, K. (2003). Evaluation electronic database. Research Paper. University of British Columbia School of Library, Archival and Information Studies. Retrieved September 6, 2008, from: www.slais.ubc.ca/ COURSES/lib559f/03-04-wt2/project/S_Andrychuk/Content/ evaluatinge databases.pdf.
- Brown, J.D. (2003). The eric database: a comparision of four version. Reference Services Review, 31 (2), 154-174.
- Carcia, F.A., Teruel, A.G., Calduch, P.B., Frias, R.R., Blasco, L.C. (2005). A Comparative study of six European database of medical oriented web resources. Journal of Medical library Association, 93 (4), 467-479. Retrieved May 14, 2008, from: http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?artid=1250323.
- Gavel, Y. Iselid, L. (2008). Web of science and Scopus: a journal title coverage overlap study. Online Information Review. 32 (1), 8-21. Retrieved July 19, 2008, from Emerald database.
- Jasco, P. (2000). Evaluating the journal Base of Database using the Impact factor of the ISI journal citation reports. In E. Martha (ed.). National Online Meeting Proceedings 2000: Proceeding of the 21th National Meeting, NewYork, May 16-18, 2000 (162-172). Wiliams Medford, N.J.: Information today.
- Keyhani, A. (1993). The online journal of current clinical trials: an innovation in electronic journal publishing. Database. 16, 14-23. Retrieved October 4, 2008, from Proquest database.
- Luther, J. (2000). White Paper on electronic journal usage statistics. Serials Librarians, 41 (2), 119-148.
- Swarna, T., Kelyane, V.L., Prakasan, E.R., Kumar, V. (2002). Characteristics of the electronic journal: library philosophy and practice. Serials journal of information management, 39 (3), 271-282. Retrieved April 25, 2009, from http://cat.inist.fr/? aModele=affisheN&cpsidt=14003976.
Vilar, P., Zumer, M. (2005). Comparison and evaluation of the user interfaces of e-journals. Journal of Documentation, 61 (2), 203-227. Retrieved September 20, 2008, from ProQuest database. http://proquest.umi.com/pqdweb?index=1&;did=839122351& SrchMode=1&sid=2&Fmt=6&Vlnst=PROD&VType=PQD&RQT=309&VName=PQD&TS=1222493165&clientId=79485.
1. برگرفته از پاياننامه كارشناسي ارشد كتابداري و اطلاعرساني به راهنمايي دكتر محسن نوكاريزي.
2. كارشناس ارشد كتابداري و اطلاعرساني از دانشگاه بيرجند.
3. استاديار گروه كتابداري و اطلاعرساني دانشگاه بيرجند.
1. Swarna, Kalyane, Prakasan, and Kumar.
1 Dialog, Ebsco and ProQuest.
2 Luther.
3. شايان ذكر است، سابقة نمامتن به سابقة بانك اطلاعاتي فهرستگان برميگردد.
1. Website Quality Evaluation Tool (WQET).
1. Andrychuk.
2. elibrary Plus Canada Academic Search Premire (ASP), Canadian Business and Current Affairs (CBCA).
3. Gavel and Iselid.
1. Science Direct, ProQuest, Ebsco, & Emerald.
2. ERIC.
3. Jacso and Lambert.
1. اصطلاحنامه فرهنگي فارسي
1. Impact Factor and Immediacy Index.
فصلنامه كتابداري و اطلاع رساني (اين نشريه در
www.isc.gov.ir نمايه مي شود)
50 _ شماره دوم، جلد 13
Date insert: یکشنبه, 24 فروردين 1393