نام نویسنده : دليلي، حميد

مقطع تحصیلی :کارشناسی ارشد

استاد راهنما :طاهره علومي

استاد مشاور: محمدرضا علي بيگ
سال انتشار : 1375

چکیده: 

هدف اصلي از اين پژوهش ، تعيين تاثير تخصص موضوعي جستجوگران مراكز اطلاع‌رساني بر نتايج بازيابي كامپيوتري از پايگاههاي اطلاعاتي است . روش پژوهش ، نيمه‌تجربي وابزار گردآوري، مشاهده و پرسشنامه بوده است . جامعه پژوهش از 15 جستجوگر متخصص موضوعي و 15 جستجوگر غيرمتخصص موضوعي كه داراي مدرك كارشناسي و كارشناسي ارشد و نيز ويژگي‌هاي فردي تقريبا" يكسان و همگن بودند، تشكيل شده است . براي انجام دادن پژوهش ، پژوهشگر پس از شناسايي و تماس مقدماتي با 320 كتابخانه و مركز اطلاع‌رساني در شهر تهران، تعداد 84 مركز را كه به بازيابي اطلاعات از ديسك‌هاي نوري اشتغال داشتند به طور مستقيم و حضوري بررسي، و موارد لازم مانند نوع تخصص جستجوگران، عناوين ديسك‌هاي نوري، نوع سخت‌افزارها و ... را ثبت كرد. آنگاه براي ارزيابي نحوه عملكرد جستجوگران، عناوين پايان‌نامه‌هاي دانشجويان 15 رشته مختلف مقطع كارشناسي ارشد را كه در مراحل اوليه تهيه آنها بودند، به فارسي و انگليسي جمع‌آوري و به طور جداگانه در 15 فرم جستجوي اطلاعات درج كرد. سپس براي انجام دادن پژوهش و آزمون (جستجوي كامپيوتري)، از ميان 84 مركز به 16 مركز كه داراي شرايط همگن و مورد نظر بودند، مراجعه نمود. وي پس از آزمون جستجوگران در پايگاههاي اطلاعاتي مختلف و اندازه‌گيري زمان صرف شده براي هر جستجو، مدارك تكراري بازيابي شده را در بين هر دو جستجو مشخص كرد. سپس تمام مدارك بازيابي شده در هر موضوع را براي تعيين مربوط و نامربوط بودن به آن موضوع، در اختيار 15 نفر متقاضيان اطلاعات قرار داد و پس از مدتي پاسخ‌ها را گرد آورد. سرانجام ضريب دقت و بازيافت اندازه‌گيري شد. همچنين اطلاعات مربوط به مشخصات فردي دو گروه جستجوگر از پرسشنامه‌هاي تكميل شده جستجوگران استخراج، و رابطه ميان آنها و نيز نتايج بازيابي معين شد. اين پژوهش 18 ماه به طول انجاميد. براي تجزيه و تحليل اطلاعات از آزمون‌هاي X2,F,T و ضريب همبستگي استفاده شد. پس از آزمون فرضيه مبني بر اينكه "بين ضريب دقت بازيابي جستجوگران متخصص موضوعي و جستجوگران غير متخصص موضوعي، اختلاف معني‌دار وجود دارد" نتايج نشان داد كه P-Value محاسبه شده براي ضريب دقت 0/025 بوده و در سطح a=0/05 معني‌دار است و از اين راه فرضيه پژوهش تاييد شد. يافته‌ها نشان داد مدت زماني را كه جستجوگران متخصص موضوعي صرف انجام دادن جستجوها كرده‌اند، كمتر از زماني است كه جستجوگران غيرمتخصص موضوعي، صرف همان جستجوها كرده‌اند. يافته‌هاي ديگر پژوهش مشخص كرد كه تخصص موضوعي، مدرك تحصيلي و آموزش كامپيوتري جستجوگران بر ضريب دقت و بازيافت مؤثر است و متخصصان موضوعي نسبت به غيرمتخصصان موضوعي، ضريب دقت و بازيافت بيشتري دارند. همچنين بين سابقه كار (تجربه) جستجوگران متخصص موضوعي و ضريب دقت در پايگاه اطلاعاتي مورد نظر، همبستگي مثبت وجود دارد. از ديدگاه جستجوگران در ميان هشت عامل دخيل در جستجوي اطلاعات ، دانستن واژگان تخصصي داراي بيشترين، و سرعت تايپ و تسلط بر صفحه كليد كامپيوتر از كمترين امتياز برخوردار بوده است .

  • ميزان استفاده جستجوگران مراكز اطلاع رساني از اصطلاحنامه(ترازوس) پايگاههاي اطلاعاتي كامپيوتري و تاثير آن بر روي ضريب دقت و بازيافت

  • بررسي استفاده و ميزان همپوشاني و سودمندي ديسكهاي نوري در مراكز اطلاع رساني و ارائه طرح جهت انتخاب آنها.

  • بررسي مقايسه اي جستجوهاي انجام شده on line با ديسكهاي نوري پايگاه اطلاعاتي مربوطه و تعيين ميزان همپوشاني چكيده ها و نيز تعيين ارزيابي هزينه و معايب و محاسن آنها.

  • بررسي و تعيين ميزان ارتباط رشته هاي درسي در زمينه موضوعي، جستجوگران پايگاههاي اطلاعاتي مورد بازيابي آنها در مراكز اطلاع رساني.

  • بررسي و مقايسه حضور استفاده كنندگان نهايي(متخصصان موضوعي) به هنگام جستجو و همراهي جستجوگران مراكز اطلاع رساني و تاثير آن بر كيفيت نتايج بازيابي